این آزمایش، در کنار تستهایی مثل آزمایش اوره، وضعیت کلیهها را ارزیابی میکند. وظیفه اصلی دفع سموم و تصفیه خون بر عهده این اندام کوچک و لوبیایی شکل است. اگر به هر دلیلی به کلیهها آسیبی وارد شود، سطح موادی مانند کراتینین و اوره در بدن افزایش مییابد. اگر میخواهید در مورد آزمایش کراتینین بیشتر بدانید، در این مقاله با ما همراه شوید.
آزمایش کراتینین چیست؟
آزمایش کراتینین به شما میگوید که کلیههایتان چگونه کار میکنند. کراتینین مادهای زائد است که باید از بدن خارج شود و کلیهها مسئول دفع این ماده هستند. اگر به بیماریهایی مانند دیابت یا فشار خون مبتلا باشید، احتمالاً در چکاپهای دورهای، پزشک این آزمایش را برای شما تجویز خواهد کرد، زیرا این بیماریها میتوانند عملکرد کلیهها را تحت تأثیر قرار دهند.
مفهوم کراتینین در آزمایش خون
کراتینین مادهای است که در نتیجه سوخت و ساز ماهیچهها تولید و از طریق کلیهها دفع میشود. این ماده در واقع نوعی پروتئین است که از فرایندهای متابولیسم سلولهای ماهیچهای حاصل میشود. بررسی میزان کراتینین خون میتواند به خوبی عملکرد صحیح یا ناصحیح کلیهها را نشان دهد، زیرا تنها کلیهها هستند که مسئول دفع کراتینین از خون هستند و در صورت ناتوانی در این کار، به معنی اختلال در عملکرد کلیه است.
چرا آزمایش کراتینین تجویز میشود؟
این آزمایش یک شاخص مهم برای بررسی عملکرد کلیه است. سطح بالای کراتینین در خون ممکن است نشاندهنده این باشد که کلیهها به درستی کار نمیکنند. آزمایش خون کراتینین به پزشکان کمک میکند تا بیماری کلیه را تشخیص دهند. کلیههای ضعیف نمیتوانند بهدرستی کراتینین را تصفیه کنند، که به افزایش سطح آن در خون منجر میشود. همچنین، برای ارزیابی سلامت کلیههایتان میتوانید از خدمات پزشک در منزل هومکا بهرهمند شوید.
تفسیر آزمایش کراتینین چگونه است؟
آزمون کراتینین یکی از آزمایشات روتینی است که برای بررسی عملکرد کلیهها انجام میشود. افزایش کراتینین در خون معمولاً نشاندهنده کاهش تصفیه گلومرولی و اختلال در عملکرد کلیهها است. مقدار کراتینین در خون معمولاً ثابت است و افزایش آن نشاندهنده آسیب مزمن به کلیه میباشد و بر خلاف اوره، تحت تأثیر مشکلات کبدی قرار نمیگیرد.
به عبارت دیگر، تعیین مقادیر کراتینین خون و کلیرانس کلیوی کراتینین به عنوان شاخصهای عملکرد کلیه مورد ارزیابی قرار میگیرد. سطح کراتینین سرم یا خون زمانی افزایش مییابد که عملکرد کلیهها به طور قابل توجهی دچار اختلال شده باشد. این افزایش میتواند ناشی از یک بیماری خاص در بدن باشد.
همچنین، لازم به ذکر است که مقدار کراتینین زمانی به طور قابل ملاحظهای افزایش مییابد که تقریباً نیمی از نفرونها در نتیجه بیماری کلیوی آسیب دیده باشند؛ بنابراین، این شاخص حساسیتی برای بررسی شروع بیماری کلیوی نیست و باید سایر شاخصها نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند.
شرایط انجام آزمایش کراتینین
برای سنجش میزان کراتینین، دو روش نمونهگیری وجود دارد: یکی از طریق نمونه خون و دیگری از طریق نمونه ادرار. شما میتوانید این آزمایش را در آزمایشگاههای معتبر انجام دهید یا از تیم مجرب هومکا برای نمونهگیری خون در منزل کمک بگیرید.
برای انجام آزمایش کراتینین نیازی به ناشتا بودن یا آمادگی خاصی نیست. با این حال، مهم است که پزشک خود را از داروهایی که مصرف میکنید، مطلع سازید؛ زیرا برخی از داروها میتوانند سطح کراتینین خون را بدون آسیب رسیدن به کلیهها افزایش دهند و در نتیجه آزمایش تأثیر منفی بگذارند.
بنابراین، اگر از داروهایی مانند سایمتیدین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل آسپرین یا ایبوپروفن، داروهای شیمیدرمانی و سفالوسپورین استفاده میکنید، حتماً پزشک خود را در جریان قرار دهید. ممکن است نیاز باشد قبل از انجام آزمایش، مصرف دارو را متوقف کنید یا دوز آن را کاهش دهید.
چه زمانی باید آزمایش کراتینین خون انجام شود؟
افرادی که دارای نارسایی کلیوی هستند یا در حال درمان بیماریهای کلیوی به سر میبرند، میتوانند با انجام آزمایشهای چکاپ یا آزمایش کراتینین خون روند درمانی خود را بررسی کنند. بسته به نوع بیماری و شرایط زمینهای بیمار، دفعات و فواصل انجام آزمایش به شرح زیر است:
- افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ باید حداقل سالی یک بار آزمایش کراتینین خون بدهند.
- بیماران دارای اختلالات کلیوی باید در فواصل منظم، آزمایش ادرار و کراتینین خون را انجام دهند.
- افرادی که به بیماریهایی نظیر فشار خون بالا یا دیابت مبتلا هستند و داروهایی مصرف میکنند که بر کلیه تأثیر میگذارند، باید طبق نظر پزشک، به طور مستمر آزمایش ادرار و کراتینین را انجام دهند.
آزمایش ادرار و کراتینین خون نیازی به آمادگی خاصی ندارد و ناشتا بودن الزامی نیست. البته در بعضی مواقع، پزشک ممکن است از بیمار بخواهد تا ۲۴ ساعت قبل از آزمایش از مصرف گوشت پرهیز کند؛ زیرا مصرف گوشت میتواند سطح کراتینین را افزایش دهد.
برای انجام تست، پزشک نمونهگیری ادرار و خون را از بیمار میگیرد. اگر پزشک برای آزمایش ادرار موعد ۲۴ ساعته در نظر گرفته باشد، بیمار باید بعد از ۲۴ ساعت حتماً نمونه را به پزشک ارائه دهد. به علاوه، برای آسانتر کردن کار بیماران، هومکا کلیه خدمات مربوط به آزمایش کراتینین را در منزل انجام میدهد؛ بنابراین نیازی به هدر دادن وقت و هزینه خود و رفت و آمدهای مکرر به آزمایشگاه نیست.
میزان نرمال کراتینین در بارداری
در دوران بارداری، جریان خون به کلیهها افزایش مییابد که موجب افزایش دفع کراتینین از طریق ادرار میشود. به همین دلیل، خانمهای باردار معمولاً میزان کراتینین کمتری در خون خود دارند. بهطور متوسط، سطح کراتینین خون یک خانم باردار ۸۰ درصد کراتینین خون یک زن غیرباردار است. همچنین، میزان کراتینین در طول بارداری تغییر میکند. میزان نرمال کراتینین در بارداری به شرح زیر است:
- سه ماهه اول بارداری: ۰.۶۳ تا ۰.۸۶ میلیگرم در دسیلیتر
- سه ماهه دوم بارداری: ۰.۵۹ تا ۰.۸۱ میلیگرم در دسیلیتر
- سه ماهه سوم بارداری: ۰.۶۱ تا ۰.۸۷ میلیگرم در دسیلیتر
تفسیر آزمایش کراتینین چگونه است؟
آزمایش کراتینین یکی از تستهای روتینی است که برای بررسی عملکرد کلیه بیمار انجام میشود. افزایش سطح کراتینین در خون معمولاً نشاندهنده کاهش تصفیه گلومرولی و اختلال در عملکرد کلیهها است. از آنجا که مقدار کراتینین معمولاً ثابت است، افزایش آن میتواند بهعنوان نشانهای از آسیب مزمن کلیه محسوب شود و بر خلاف اوره، تحت تأثیر مشکلات کبدی قرار نمیگیرد.
به عبارت دیگر، بررسی مقادیر کراتینین خون و کلیرانس کلیوی کراتینین بهعنوان شاخصهای عملکرد کلیه، حیاتی است. سطح کراتینین سرم یا خون تا زمانی که عملکرد کلیه به طور قابل توجهی دچار اختلال نشده باشد، افزایش نمییابد. این افزایش ممکن است ناشی از بیماری خاصی در بدن باشد.
نکته مهم دیگر این است که مقدار کراتینین زمانی بهطور قابلملاحظهای افزایش مییابد که تقریباً نیمی از نفرونها در نتیجه بیماری کلیوی آسیب دیده باشند. بنابراین، این شاخص تنها به تنهایی نمیتواند نشاندهنده آغاز بیماری کلیوی باشد و لازم است سایر شاخصها نیز مورد بررسی قرار گیرند.
علت بالا بودن کراتینین در خون چیست؟
از آنجا که کراتینین توسط کلیهها از بدن دفع میشود، اگر یکی از کلیهها دچار مشکل باشد یا فرد تنها یک کلیه داشته باشد، سطح کراتینین در خون افزایش مییابد. همچنین، در مردان و ورزشکارانی که حجم عضلات بیشتری دارند، سطح کراتینین خون معمولاً بالاتر است. عوامل زیر نیز ممکن است به افزایش کراتینین کمک کنند:
- انسداد مجاری ادراری
- مرگ یا نارسایی سلولهای کلیه
- عفونت باکتریایی کلیه (پیلونفریت)
- اختلال در عملکرد پروستات
- التهاب گلومرولها در کلیه
- مصرف برخی داروها از جمله آمینوگلیکوزیدها، سایمتیدین، داروهای شیمیدرمانی و سفالوسپورین
- کمآبی بدن که عملکرد کلیهها را تحت تأثیر قرار میدهد
- ورزش سنگین که باعث افزایش متابولیسم در عضلات میشود
- افزایش تجمع پروتئینهای خوراکی در بدن
- کاهش جریان خونی که به کلیهها وارد میشود، مانند نارسایی احتقانی قلب، دیابت یا کمآبی
کلام آخر
به طور کلی، مقادیر بالا کراتینین میتوانند نشاندهنده این باشند که کلیهها عملکرد خوبی ندارند. دلایل متعددی وجود دارد که میتواند باعث افزایش کراتینین شود، برخی از آنها ممکن است به صورت موقت اتفاق بیفتند. به عنوان مثال، کمآبی بدن یا مصرف زیاد پروتئین یا مکمل کراتین میتوانند به طور موقت بر عملکرد کلیهها تأثیر بگذارند.