آزمایش CK MB، که به عنوان آزمایش آنزیمهای قلب نیز شناخته میشود، به بررسی سطح آنزیمها و پروتئینهای موجود در قلب میپردازد که میتوانند نواحی آسیبدیده در عضلات قلب را شناسایی کنند. پزشک این آزمایش را زمانی تجویز میکند که بخواهد تشخیص دهد آیا فرد دچار حمله قلبی یا آسیب به بعضی از عضلات قلب شده است یا خیر.
در این مقاله سعی کردیم مفاهیم پیچیده این آزمایش را به زبانی ساده و قابلفهم برای شما توضیح دهیم. امیدواریم که اطلاعات ارائه شده برای درک بهتر این آزمایش و اهمیت آن مفید واقع شده باشد.
آزمایش CK MB چیست؟
آزمایش CK MB، که به عنوان آزمایش کراتین کیناز نیز شناخته میشود، برای تشخیص بیماریهای قلبی به کار میرود. نام دیگر این آزمایش CPK MB است و معمولاً در تشخیص انفارکتوس حاد قلب استفاده میشود. کراتین کیناز آنزیمی است که در عضلات قلب یافت میشود و این آزمایش به منظور اندازهگیری سطح همین آنزیم انجام میگیرد.
علاوه بر اندازهگیری کراتین کیناز، این آزمایش به ارزیابی سطح پروتئینهای تروپونین T (TnT) و تروپونین I (Tnl) در خون نیز میپردازد. باید توجه داشت که مقداری اندک از این آنزیمها و پروتئینها به طور طبیعی در خون هر فرد وجود دارد، اما در صورت آسیب به قلب، سطح آنها به مقدار قابل توجهی افزایش مییابد و این موضوع نشاندهنده آسیب جدی است.
شرایط انجام آزمایش CK MB چیست؟
این آزمایش میزان ایزوآنزیم کراتین کیناز (CK) در خون را اندازهگیری میکند. به علت وجود CK در بسیاری از بافتها، سطح بالای آن میتواند نشاندهنده مشکلات مختلفی باشد.
اگر پزشک شما مشکوک به وقوع حمله قلبی باشد، ممکن است نیاز به این آزمایش باشد. علائم شایع حمله قلبی شامل موارد زیر است:
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه، مانند احساس فشار یا سنگینی
- درد در گردن، پشت، بازوی چپ یا فک
- تنگی نفس
- سبکی سر یا سرگیجه
- حالت تهوع یا استفراغ
- تعریق ناگهانی
- خستگی
اگر چنین علائمی را تجربه کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. همچنین برای انجام آزمایش CK MB نیازی به ناشتا بودن بیمار نیست. اما مهم است که بدانید مصرف برخی داروها یا مواد مخدر، حتی به میزان کم، میتواند به نتایج آزمایش تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل، لازم است که هرگونه اطلاعات مرتبط با مصرف این داروها را پیش از آزمایش به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
تفسیر آزمایش CK MB
آزمایش CK MB اولین آزمایشی است که پزشک برای تشخیص سکته قلبی در بیمار تجویز میکند. اندازهگیری آنزیمها و پروتئینهایی که پس از سکته قلبی وارد خون میشوند، به تشخیص سریعتر سکته کمک میکند. با این حال، این آنزیمها تنها در قلب وجود ندارند و ممکن است افزایش آنها در خون ناشی از آسیب به بافتهای دیگر نیز باشد.
به عنوان مثال، بالا بودن فشار خون ریوی و بروز بیماریهای کلیوی میتواند منجر به افزایش سطح CK MB در آزمایش شود. برای تشخیص این موارد، پزشک از الکتروکاردیوگرافی (نوار قلب) و سایر معاینات فیزیکی برای بررسی آسیب به بخشهای مختلف بدن بیمار استفاده میکند. مقدار کراتین کیناز پس از سکته قلبی تا هشت ساعت به طور قابل توجهی در خون افزایش مییابد، که این موضوع به پزشک فرصت بررسیهای بیشتر را فراهم میآورد.
CK یا کراتین کیناز دارای سه ایزوفرم است که یکی از آنها CK MB است. دو ایزوفرم دیگر عبارتند از:
- آنزیم CK-BB: موجود در مغز و عضلات صاف روده و رحم
- آنزیم CK-MM: یافت شده در عضلات قلب و اسکلتی
- آنزیم CK-MN: در مقادیر بیشتری در عضلات قلب و به میزان کمی در ماهیچههای اسکلتی وجود دارد.
مقادیر نرمال و بحرانی آزمایش CK MB
این آزمایش برای اندازهگیری آنزیم کراتین کیناز و دو نوع پروتئین به منظور تشخیص سکته قلبی انجام میشود. اگر میزان آنزیم و پروتئینهای ذکر شده در خون بیش از حد مجاز باشد، این موضوع نگرانکننده است.
مقادیر نرمال عبارتند از:
- مقدار طبیعی آنزیم کراتین کیناز (CK) در افراد سالم: ۰ تا ۳ میکروگرم در لیتر
- مقدار نرمال پروتئین تروپونین T (TnT) در خون: کمتر از ۰.۱ میکروگرم در لیتر
- مقدار نرمال پروتئین تروپونین I (TnI): ۳ تا ۱۲ میکروگرم در لیتر
لازم به ذکر است که مقادیر آزمایش ممکن است با توجه به سن و داروهای مصرفی فرد مورد بررسی قرار گیرد.
بیماریهایی که تأثیرگذار بر نتیجه آزمایش CK MB هستند
مصرف برخی داروها و وجود بیماریهای مختلف میتواند تأثیر زیادی بر نتیجه آزمایش CK MB داشته و مقادیر آنزیمها و پروتئینهای اندازهگیری شده در خون را افزایش یا کاهش دهد. این موارد شامل:
- مصرف الکل و بیماریهای کبدی ناشی از آن
- بیماریهای پلی میوزیت و درماتومیوزیت
- برخی از بیماریهای عفونی
- بیماری کوشینگ (افزایش هورمون کورتیزول)
- ماههای اول بارداری
- بعد از جراحی آنوریسم قلبی
- ایسکمی قلبی
- بیماریهای کلیوی یا آسیب به کلیه
- کمکاری تیروئید
- آمبولی ریه و انسداد شریانهای ریوی
- آریتمیهای بطنی و التهاب عضلات قلب
نرمال نبودن سطح آزمایش CK MB
با توجه به توضیحات مربوط به این آزمایش، بررسی نرمال نبودن سطح آنزیمها و پروتئینهایی که آزمایش CK MB اندازهگیری میکند، اهمیت دارد. این نرمال نبودن میتواند به چه مشکلاتی در بدن منجر شود؟
- افزایش کراتین کیناز همراه با درد قفسه سینه ممکن است نشاندهنده وقوع حمله قلبی باشد.
- بالا بودن شاخص نسبی آزمایش CK MB احتمال آسیب به قلب را افزایش میدهد.
- کاهش شاخص نسبی در این آزمایش نشاندهنده آسیب به عضلات اسکلتی است.
در نتیجه، تفسیر دقیق نتایج آزمایش CK MB به تشخیص صحیح مشکلات قلبی و دیگر اختلالات کمک میکند.
تستهای مرتبط با آزمایش CK MB
برای ارزیابی دقیق وضعیت قلبی بیمار، پزشک ممکن است تستهای دیگری را در کنار آزمایش کراتین کیناز تجویز کند. به این دلیل که افزایش آنزیم و پروتئینهایی که اندازهگیری میشوند، ممکن است ناشی از مشکلات غیرقلبی باشد و آسیب به سایر بافتها نیز این افزایش را ایجاد کند.
این تستها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آنژیوگرافی عروق قلب: بررسی وضعیت عروق قلبی
- تست چربی خون: ارزیابی سطح کلسترول و تریگلیسیرید در خون
- اکوکاردیوگرافی: بررسی دریچههای قلبی و عملکرد قلب
- تست نوار قلب (ECG): ثبت فعالیت الکتریکی قلب
- تست قند خون (آزمایش FBS): اندازهگیری میزان گلوکز در خون
- تست ورزش: ارزیابی عملکرد قلب تحت فشار
- بررسی الکترولیتهای خون: ارزیابی مواد معدنی مهم در خون
- آزمایش BNP: بررسی استرس قلب و عملکرد ریه
- آزمایش CBC: شمارش تعداد گلبولهای قرمز، سفید و پلاکتهای خون
- آزمایش اکسیژن خون: بررسی میزان اکسیژن موجود در خون
- آزمایش تروپونین: برای تشخیص حملات قلبی
این تستها به پزشک کمک میکنند تا علت دقیق افزایش آنزیمها را شناسایی کند و درمان مناسب را تعیین نماید.
کلام آخر
آزمایش CK MB، که به عنوان آزمایش آنزیمهای قلب نیز شناخته میشود، برای بررسی سطح آنزیمها و پروتئینهای مربوط به قلب و تشخیص آسیبهای عضلات قلبی طراحی شده است. وقتی پزشک بخواهد تعیین کند که آیا فرد دچار حمله قلبی یا آسیبی در عضلات قلب شده است، این آزمایش را تجویز میکند.