کیت آلکالن فسفاتاز ابزاری است که به منظور اندازهگیری کمی فعالیت آنزیم آلکالن فسفاتاز طراحی شده است. این کیت میتواند به دو صورت دستی و همچنین با استفاده از انواع دستگاههای اتوآنالایزر مورد استفاده قرار گیرد. فعالیت آنزیم آلکالن فسفاتاز یکی از شاخصهای مهم در ارزیابی عملکرد کبد و سیستم استخوان است و به همین دلیل، اندازهگیری دقیق آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
آلکالن فسفاتاز چیست؟
آنزیم آلکالن فسفاتاز (ALP) به مجموعهای از فسفاتازها اطلاق میشود که حداکثر فعالیت خود را در pH قلیایی نشان میدهند. این آنزیم بهطور گستردهای در بافتهای مختلف بدن از جمله کبد، استخوانها (خصوصاً در استئوبلاستها)، اپیتلیوم روده، کلیه و جفت یافت میشود.
در کودکان و نوجوانان، بهویژه در دورههای رشد، و همچنین در سه ماهه سوم بارداری، سطح ALP بهطور طبیعی افزایش مییابد. این افزایش فیزیولوژیک نشاندهنده فعالیت بالای متابولیکی و نیاز به رشد است.
اما افزایش قابل توجه سطح ALP معمولاً به عنوان یک علامت در شرایط خاص پزشکی مطرح میشود. به عنوان مثال، در مواردی مانند انسداد خارجی کبد، که میتواند ناشی از وجود سنگ در کیسه صفرا، تومور یا شرایط مشابه باشد، افزایش سطح ALP مشاهده میشود. همچنین در بیماریهای استخوانی مانند بیماری پاژت یا سرطان استخوان نیز تغییرات قابل توجهی در سطح این آنزیم دیده میشود.
علاوه بر این، در شرایطی مانند انسداد داخلی کبدی، هپاتیت، سیروز، بیماریهای نرمی استخوان و پرکاری غده پاراتیروئید، و همچنین در دوره التیام شکستگی استخوان، افزایش متوسط سطح ALP میتواند نشاندهنده فعالیتهای متابولیکی غیرطبیعی در بدن باشد. این افزایشها نه تنها میتوانند به تشخیص بیماریها کمک کنند،
استفاده صحیح از کیت آلکالین فسفاتاز و تفسیر دقیق نتایج آن میتواند به شناسایی زودهنگام بیماریها و بهبود کیفیت درمان کمک کند. بنابراین، آگاهی از این ابزار و توانمندیهای آن در تسهیل فرآیند تشخیص و درمان، برای همکاران پزشکی و بیماران به یک اندازه حیاتی است. https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22029-alkaline-phosphatase-alp
چرا آزمایش ALP تجویز میشود؟
آزمایش آلکالین فسفاتاز (ALP) به منظور اندازهگیری سطح آنزیم آلکالین فسفاتاز در خون تجویز میشود. پزشکان معمولاً این آزمایش را در موارد زیر توصیه میکنند:
علائم مشکلات کبدی
اگر بیمار علائمی مانند تهوع، استفراغ، زردی، خستگی، کاهش وزن، درد یا تورم شکم، ادرار تیره و مدفوع روشن، یا خارش مکرر پوست داشته باشد.
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن
- خستگی و ضعف
- زردی (زرد شدن پوست و چشم)
- تورم یا درد در ناحیه شکم
- ادرار تیره و مدفوع روشن
- خارش مکرر
اختلالات استخوانی
در صورتی که بیمار دچار درد در استخوانها یا مفاصل، بزرگ شدن یا تغییر شکل غیرطبیعی استخوانها، و افزایش تعداد شکستگیها باشد.
- درد در استخوانها یا مفاصل
- بزرگ شدن یا تغییر شکل غیرطبیعی استخوانها
- افزایش تعداد شکستگیهای استخوان
مقدار نرمال و بحرانی ALP چقدر است؟
محدوده طبیعی آلکالین فسفاتاز (ALP) برای مردان و زنان بالای ۱۸ سال به طور معمول بین ۴۴ تا ۱۴۷ واحد بینالمللی در لیتر (IU/L) یا ۰.۷۳ تا ۲.۴۵ میکروکاتال در لیتر (μkat/L) است. مقادیر نرمال ALP ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت باشد و همچنین میتواند با توجه به سن و جنسیت فرد تغییر کند. به طور کلی، سطوح بالای ALP معمولاً در کودکان در حال رشد به دلیل رشد استخوانها و در زنان باردار رایجتر است. مقدار ALP بالای ۳۵۰ واحد بینالمللی در لیتر به عنوان مقدار بحرانی در نظر گرفته میشود.
آیا بالا بودن آلکالین فسفات خطرناک است؟
در کل، اگر سطح آلکالین فسفات (ALP) بالا باشد و نتایج سایر آزمایشات کبدی مانند ALT، AST و بیلیروبین نرمال باشند، احتمالاً به مشکلات کبدی دچار نیستید و ممکن است به اختلالات استخوانی مانند بیماری استخوان پاژه (Paget’s) مبتلا باشید. این بیماری باعث میشود که استخوانها به طور غیرطبیعی بزرگتر و ضعیفتر از حد معمول شوند و شکنندگی آنها افزایش یابد.
توجه داشته باشید که اگر ALP در آزمایش خون بالاتر از ۱۳۰ واحد در لیتر (U/L) باشد، به معنای بالا بودن این آنزیم در خون است. برای پاسخ به سوال “آیا بالا بودن آلکالین فسفات خطرناک است؟” باید گفت که سطوح بالای این آنزیم از نظر شدت متفاوت است. اگر مقدار ALP تنها کمی از دامنه نرمال بالاتر باشد، لزوماً به معنای وجود بیماری کبدی یا اختلال استخوانی نیست و نیازی به درمان فوری ندارد.
علت پایین بودن ALP در آزمایش خون چیست؟
پایین بودن سطح آلکالین فسفاتاز (ALP) در بدن میتواند ناشی از یکی از علل زیر باشد:
بیماری ویلسون
این یک بیماری ارثی است که در آن به علت نقص ژنتیکی، مس در اندامهای داخلی بدن انباشته میشود. بیماری ویلسون یکی از علل شایع پایین بودن سطح ALP در آزمایش خون است.
سوء تغذیه
عدم تأمین مواد غذایی مورد نیاز بدن میتواند منجر به کاهش غیرطبیعی ALP در آزمایش خون شود.
کمبود منیزیم
منیزیم برای فعالیت آنزیم ALP ضروری است و کمبود آن در رژیم غذایی میتواند به طور قابل توجهی باعث کاهش سطح ALP در خون شود.
کمبود روی
کمبود روی نیز میتواند باعث کاهش غیرطبیعی ALP در آزمایش خون شود. مصرف مکملهای روی ممکن است به بهبود این وضعیت کمک کند.
رژیم غذایی فاقد پروتئین
عدم وجود پروتئین کافی در رژیم غذایی میتواند به پایین بودن ALP در آزمایش خون منجر شود.
چگونه میتوان سطح ALP خون را کاهش داد؟
اگر سطح ALP شما در آزمایش خون بالاتر از حد نرمال است، اولین قدم باید مراجعه به پزشک برای شناسایی و درمان علت زمینهای این افزایش باشد. در کنار درمانهای پزشکی، روشهای مکمل نیز میتوانند به بهبود عملکرد کبد کمک کنند. مهمترین راهکارها برای افزایش سلامت کبد عبارتند از:
- مصرف اسیدهای چرب امگا ۳: امگا ۳ میتواند میزان ALP رودهای را به طور قابل توجهی کاهش دهد، در حالی که اسیدهای چرب امگا ۶ ممکن است باعث افزایش ALP شوند.
- ترک سیگار: سیگار یکی از عوامل افزایش ALP است، بنابراین ترک آن میتواند مفید باشد.
- مصرف قهوه: مصرف متعادل قهوه میتواند تأثیر مثبتی بر کاهش سطح ALP داشته باشد.
- ورزش منظم: انجام منظم ورزشهای سبک به کاهش چشمگیر ALP استخوانی کمک میکند.
- تأمین ویتامین D: کمبود ویتامین D میتواند به افزایش ALP در آزمایش خون منجر شود. اگر دچار کمبود ویتامین D هستید، میتوانید با مصرف مکملهای ویتامین D و قرار گرفتن در معرض آفتاب نیاز بدن خود را تأمین کنید.
کلام آخر
کیت آلکالین فسفاتاز ابزاری مهم در تشخیص و مانیتورینگ وضعیتهای پزشکی مختلف است. این کیت برای اندازهگیری سطح آلکالین فسفاتاز (ALP) در خون استفاده میشود و میتواند به شناسایی مشکلات کبدی، استخوانی و سایر اختلالات متابولیکی کمک کند. با توجه به این که سطح ALP میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد، درک نتیجه این آزمایش و توجه به علائم و نشانههای بالینی برای پزشکان بسیار مهم است.
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22029-alkaline-phosphatase-alp