آزمایش آلبومین چیست و این پروتئین چه وظایفی در بدن دارد؟ افزایش یا کاهش سطح آلبومین چه تأثیری بر سلامتی می‌گذارد و علائم مرتبط با آلبومین بالا یا پایین چیست؟ در صورت مشاهده این علائم، چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کرد؟ آیا بین ناراحتی‌های کلیوی و کبدی با سطح آلبومین در بدن ارتباطی وجود دارد؟ اگر به دنبال پاسخ این سوالات هستید، مطالعه مقاله زیر را از دست ندهید.
منظور از آلبومین در آزمایش خون چیست؟
برای درک مفهوم آلبومین، لازم است کمی درباره ساختار خون بدانید. خون از اجزای مختلفی تشکیل شده که یکی از آن‌ها پلاسماست. این ماده حدود ۵۶ درصد از حجم خون را تشکیل می‌دهد. جالب است بدانید که ۹۰ درصد پلاسما آب و ۱۰ درصد آن شامل املاح است. این ۱۰ درصد شامل مجموعه‌ای از پروتئین‌ها، قندها، چربی‌ها و سایر مواد است.
آلبومین به عنوان یکی از مهم‌ترین پروتئین‌های پلاسما شناخته می‌شود. اما نقش آلبومین در بدن چیست و چگونه بر سلامت تأثیر می‌گذارد؟ این پروتئین نقش مهمی در حفظ غشای رگ‌ها و بافت‌ها دارد و از نشت مایعات و مواد مغذی در این نواحی جلوگیری می‌کند. آلبومین در کبد تولید می‌شود و وظیفه انتقال و کنترل مواد مغذی در بافت‌ها و عروق را نیز بر عهده دارد. بنابراین، افزایش یا کاهش سطح آلبومین خون می‌تواند باعث بروز علائم خفیف تا شدید و اختلالات کبدی و کلیوی شود. انجام منظم این آزمایش برای بیماران ضروری است.
چرا آزمایش آلبومین تجویز می‌شود؟
آزمایش آلبومین (Alb) یکی از روش‌های موثر در تشخیص اختلالات کبدی است. پزشک با توصیه به انجام این آزمایش می‌تواند موارد زیر را در مورد بیمار بررسی و تشخیص دهد:
- بررسی و غربالگری اختلالات کلیوی و کبدی:
با انجام تست آلبومین، اختلالات کلیوی، بیماری‌های کبدی و دیگر نشانه‌های مؤثر در بروز این اختلالات قابل شناسایی خواهند بود. - بررسی تغذیه بیماران:
این تست یکی از روش‌های موثر برای بررسی وضعیت تغذیه بیماران و افرادی است که شرایط بالینی عادی ندارند. - بررسی سطح آلبومین:
آلبومین ۶۰ درصد پروتئین موجود در خون انسان را تشکیل می‌دهد و در تأمین و حفظ سلامت بدن نقش بسزایی دارد. این پروتئین توسط کبد تولید می‌شود و با انجام تست آلبومین، سطح آلبومین خون مورد سنجش قرار می‌گیرد. - بررسی انتقال ویتامین‌ها، داروها و هورمون‌ها:
با انجام آزمایش آلبومین، متخصص می‌تواند انتقال ویتامین‌ها، داروها و هورمون‌ها در بدن را بررسی کند، زیرا آلبومین وظیفه انتقال این مواد در بافت‌ها را بر عهده دارد و از نشت مواد مغذی لازم از رگ‌های خونی جلوگیری می‌کند.
اگر کبد به طور طبیعی عمل کند، پروتئین‌ها را به آلبومین مورد نیاز بدن تبدیل خواهد کرد. اما با بروز اختلال در کبد یا بیماری‌های کلیوی، سطح آلبومین خون ممکن است به طرز چشمگیری کاهش یابد. در صورت بروز علائم مشکوک متابولیکی، انجام تست آلبومین توصیه خواهد شد. برخی از اختلالات متابولیکی که ممکن است نیاز به این تست را به وجود آورند عبارتند از:
- کاهش وزن ناگهانی:
کاهش ناگهانی وزن در یک بازه زمانی کوتاه می‌تواند نشانه‌ای از اختلال کبدی و عدم تولید کافی آلبومین باشد. - تورم چشم‌ها و پاها:
اگرچه تورم چشم‌ها و پاها می‌تواند ناشی از خستگی و استرس باشد، اما در مواردی که این تورم غیرطبیعی به نظر برسد، می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات کبدی و کلیوی و عدم تعادل سطح آلبومین باشد. - خستگی مزمن:
اگر بیمار به طور مداوم از خستگی مفرط رنج می‌برد و با وجود استراحت کافی در طول روز احساس کسالت دارد، این علائم می‌تواند نیاز به انجام تست آلبومین را ضروری سازد. - زردی پوست و چشم:
اگر پزشک زردی غیرطبیعی در پوست و چشم‌های بیمار مشاهده کند، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از اختلال کبدی در نظر گرفته شود و تست آلبومین توصیه گردد. - تورم اطراف معده:
یکی از علائم جدی و غیرطبیعی مرتبط با اختلالات کبدی، تورم اطراف معده است. انجام تست آلبومین می‌تواند کمک کند تا میزان و شدت این اختلالات مشخص شود.
نرمال نبودن آلبومین در آزمایش خون نشانه چیست؟
نتایج آلبومین در آزمایش خون می‌تواند به بررسی موارد زیر کمک کند:
- اختلالات کبدی و کلیوی:
غیرطبیعی بودن نتیجه تست آلبومین می‌تواند نشانه‌هایی از بیماری‌های کلیوی و کبدی باشد. پایین بودن سطح آلبومین ممکن است به بروز برخی از بیماری‌ها و اختلالات مانند التهاب کبدی و کلیوی، شوک، بیماری کرون (Crohn’s disease)، بیماری سلیاک (Coeliac disease)، سوءتغذیه و سندروم نفروتیک (Nephrotic syndrome) اشاره کند. - رژیم غذایی ناسالم و سوء تغذیه:
داشتن یک رژیم غذایی نامناسب می‌تواند سطح طبیعی آلبومین در بدن را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، قبل از اینکه به فکر بیماری یا وجود اختلال در بدن باشید، به برنامه غذایی خود توجه کنید. این مشکل قابل اصلاح است.
علائم بالا بودن آلبومین خون چیست؟
آزمایش آلبومین خون برای ارزیابی عملکرد کبد و کلیه تجویز می‌شود. بنابراین، اگر علائمی مشکوک به مشکلات کبد و کلیه بروز کند، ممکن است علاوه بر آزمایش ادرار، آزمایش آلبومین خون نیز تجویز شود. سطوح مختلف آلبومین همچنین برای تشخیص کمبودهای اساسی تغذیه‌ای، مانند فقر پروتئین در رژیم غذایی، مفید است. علائم مشکلات کبد و افزایش آلبومین ممکن است به صورت زیر ظاهر شوند:
- کبودی پوست
- ادرار تیره
- خستگی غیرطبیعی
- زردی (یرقان)
- کاهش محسوس اشتها
- تغییر رنگ مدفوع به کم‌رنگ و روشن
- ادم (تورم) در شکم یا پاها
- کاهش وزن غیرمنتظره
علائم بیماری‌های کلیوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن اشتها
- خستگی یا مشکل در تمرکز
- تکرر ادرار، به‌ویژه در شب (شب‌ادراری)
- خارش و خشکی پوست
- گرفتگی یا ضعف عضلانی
- تهوع و استفراغ
- تورم در پاها، مچ پا یا صورت
- مشکلات خواب
- تغییرات در ادرار، مانند ادرار خونی، کف‌آلود یا تیره
علائم پایین بودن آلبومین خون (هیپوآلبومینمی)
برخی از علائم شایع هیپوآلبومینمی یا کاهش سطح آلبومین در خون عبارت‌اند از:
- وجود پروتئین بیش‌ازحد در ادرار (در جواب آزمایش ادرار)
- احتباس مایعات و تورم در پاها و دست‌ها
- علائم زردی، از جمله زردی پوست یا چشم
- احساس ضعف یا خستگی
- تپش قلب سریع
- استفراغ، اسهال و حالت تهوع
- خشکی پوست و خارش
- تغییر در اشتها
- نازک شدن مو
شایان ذکر است که علائم کمبود آلبومین در خون ممکن است با علائم سایر بیماری‌ها همپوشانی داشته باشد. بنابراین، نمی‌توان تنها براساس بررسی علائم به مشکلات آلبومینی پی برد و حتماً نیاز به انجام آزمایش خون است.
هیپوآلبومینی چیست؟
هیپوآلبومینمی به حالتی اطلاق می‌شود که در آن بدن قادر نیست به اندازه کافی آلبومین تولید کند یا آلبومین به مقدار زیاد از طریق ادرار یا مدفوع از دست می‌رود. در واقع، هیپوآلبومینی به کاهش سطح آلبومین در خون اشاره دارد. کبد وظیفه تولید آلبومین را بر عهده دارد که مانع نشت مایع از رگ‌ها به بافت‌ها می‌شود. آلبومین همچنین نقش‌های مهم دیگری دارد، از جمله انتقال ویتامین‌ها، آنزیم‌ها و هورمون‌ها در سراسر بدن. بنابراین، زمانی که سطح آلبومین پایین می‌آید، هورمون‌ها و سایر ترکیبات نمی‌توانند به درستی در بدن مستقر شوند. آلبومین ۵۰٪ از پروتئین‌های موجود در پلاسمای خون را تشکیل می‌دهد و نوسانات آن تأثیر قابل‌توجهی بر غلظت پروتئین‌های خون دارد.
عوارض بالا بودن آلبومین در خون چیست؟
عوارض ناشی از بالا بودن آلبومین در خون بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد. عواملی مانند کم‌آبی شدید، التهاب مزمن، عفونت‌های ویروسی و مشکلات کبدی یا کلیوی می‌توانند منجر به افزایش آلبومین خون شوند. بنابراین، عوارض این حالت بستگی به نوع مشکل زمینه‌ای دارد. با مشاهده نتیجه مثبت آزمایش آلبومین، نباید نگران شوید، زیرا بالا بودن آلبومین لزوماً به این معنا نیست که شما دچار یک بیماری جدی هستید. اگر سطح پروتئین خون به‌طور غیرطبیعی بالا باشد، پزشک ممکن است برای تشخیص مشکلات زمینه‌ای، آزمایش‌های بیشتری تجویز کند.
عوارض پایین بودن آلبومین خون چیست؟
هیپوآلبومینمی یا پایین بودن آلبومین خون می‌تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مختلفی قرار دهد، از جمله:
- ذات‌الریه (پنومونی)
- تجمع مایع در اطراف ریه‌ها (پلورال افیوژن)
- تجمع مایع در ناحیه شکم (آسیت)
- آتروفی یا ضعیف شدن قابل توجه عضلات
اگر هیپوآلبومینمی به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. بنابراین، انجام تست آلبومین به تشخیص زودهنگام این مشکلات کمک خواهد کرد.
برای درمان آلبومین خون بالا چه کنیم؟
پس از تشخیص افزایش سطح آلبومین در خون، پزشک آزمایش‌های تکمیلی را برای تعیین مشکل زمینه‌ای تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی علت اصلی مشکل کمک کنند. درمان افزایش آلبومین برای هر فرد با توجه به علت زمینه‌ای متفاوت است و هیچ درمان خانگی یا خوددرمانی برای این وضعیت توصیه نمی‌شود. پزشک ممکن است در کنار تجویز دارو، توصیه‌های زیر را برای تسریع روند بهبودی بیان کند:
- کاهش وزن در صورت بالا بودن شاخص توده بدنی
- پرهیز از مصرف غذاهای پرنمک
- مصرف مقادیر کافی و باکیفیت پروتئین
مواد غذایی غنی از آلبومین
آلبومین در بسیاری از منابع غذایی حیوانی یافت می‌شود، از جمله:
- گوشت گاو
- شیر
- پنیر
- تخم‌مرغ
- ماهی
- ماست یونانی
افرادی که در رژیم غذایی خود به مقدار کافی پروتئین مصرف می‌کنند معمولاً آلبومین کافی نیز جذب می‌کنند. به‌طور میانگین، هر فرد بالغ روزانه به حداقل ۰.۸ گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نیاز دارد. با این حال، نکته حائز اهمیت این است که هیپوآلبومینمی می‌تواند در افرادی که به مقدار کافی پروتئین مصرف می‌کنند نیز رخ دهد. بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است جذب و استفاده از آلبومین و سایر مواد مغذی را مختل کنند.
کلام آخر
آزمایش آلبومین با هدف بررسی عملکرد کبد انجام می‌شود. تست‌های عملکرد کبد، نوعی آزمایش خون هستند که آنزیم‌ها و پروتئین‌های مختلف کبد، از جمله آلبومین را اندازه‌گیری می‌کنند. این تست ممکن است بخشی از یک آزمایش جامع باشد که چندین ماده را در خون اندازه‌گیری می‌کند، از جمله الکترولیت‌ها، گلوکز و پروتئین‌هایی مانند آلبومین.
