زردی نوزاد به زرد شدن پوست یا سفیدی چشم‌ها در روزهای نخست تولد اطلاق می‌شود. همانند بزرگسالان، نوزادان نیز به دلیل افزایش غیرطبیعی بیلی‌روبین در خون به یرقان مبتلا می‌شوند. اما سؤال اینجاست که چرا برخی نوزادان از همان روزهای ابتدایی زندگی با مشکل زردی مواجه می‌شوند؟ در اینجا به بررسی علائم زردی نوزاد و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت. آیا زردی نوزاد خطرناک است؟ با ما همراه باشید تا به سوالات شما درباره زردی نوزاد پاسخ دهیم.
علائم زردی نوزاد چیست؟
نوزادان در بدو تولد ممکن است زردی پوست صورت یا چشم‌ها را تجربه کنند. گاهی اوقات، قسمت جلویی بینی آن‌ها نیز ممکن است زرد به نظر برسد. اگر زردی در روز دوم تا چهارم تولد فقط کمی مشاهده شود، معمولاً نشان‌دهنده شدت کم یرقان است. اما اگر زردی نوزاد بعد از مدت کوتاهی محو شود، نشانه‌ای از زردی نیست.
نوزادان در ۸ تا ۱۲ ساعت اول تولد تحت چکاپ قرار می‌گیرند تا از عدم ابتلا به زردی اطمینان حاصل شود. اگر نوزاد شما زودتر از روز سوم تولد ترخیص شده است، حتماً برای بررسی وضعیت سلامتی او به بیمارستان مراجعه کنید، به‌ویژه اگر با علائم زیر مواجه شدید:
- تشدید زردی در پوست نوزاد
- زردی در پوست شکم، بازوها یا پاهای نوزاد
- زرد شدن سفیدی چشم‌های نوزاد
- بی‌حالی یا مریض به نظر رسیدن نوزاد و مشکل در بیدار شدن
- عدم افزایش وزن یا تغذیه نامناسب نوزاد
- گریه‌های بلند و مکرر نوزاد
علت زردی نوزاد و تأثیر آن بر سلامت
نوزادان در روزهای اولیه زندگی به دلیل تولید بیشتر و تجزیه سریع‌تر گلبول‌های قرمز خون، بیلی‌روبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید می‌کنند. معمولاً کبد نوزاد این بیلی‌روبین را از جریان خون فیلتر کرده و آن را به روده منتقل می‌کند. با این حال، کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده غالباً نمی‌تواند بیلی‌روبین را به سرعت از بین ببرد که این موضوع منجر به افزایش بیلی‌روبین و بروز زردی در نوزاد می‌شود. زردی ناشی از این وضعیت، زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود و معمولاً در روز دوم یا سوم بعد از تولد ظاهر می‌گردد.
علاوه بر این، برخی اختلالات زمینه‌ای نیز می‌توانند باعث زردی نوزاد شوند که در این موارد، زردی ممکن است خیلی زودتر یا دیرتر از معمول بروز کند. از جمله دلایل زردی نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی داخلی
- عفونت در خون نوزاد
- سایر عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی
- ناسازگاری بین خون مادر و نوزاد
- اختلال در عملکرد کبد
- آترزی صفراوی (وضعیتی که در آن مجاری صفراوی نوزاد مسدود یا معیوب شده‌اند)
- کمبود آنزیم
- ناهنجاری در گلبول‌های قرمز خون نوزاد (که باعث تجزیه سریع‌تر آن‌ها می‌شود)
تأثیر زردی بر سلامت نوزاد
سطوح بالای بیلی‌روبین که موجب زردی شدید نوزاد می‌شوند، در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به عوارض جدی گردند. از جمله این عوارض عبارتند از:
آنسفالوپاتی بیلی‌روبین حاد
بیلی‌روبین سمی برای سلول‌های مغز است. اگر زردی نوزاد شدید باشد، خطر عبور بیلی‌روبین به مغز وجود دارد. این وضعیت به آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین معروف است و درمان به موقع می‌تواند از آسیب‌های قابل‌توجه و دائمی جلوگیری کند.
علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین شامل:
- کرنیکتروس: سندرومی که در صورت آسیب دائمی مغز به وجود می‌آید و می‌تواند به موارد زیر منجر شود:
- حرکات غیرارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید)
- نگاه دائمی به سمت بالا
- از دست دادن شنوایی
- رشد نامناسب مینای دندان
از دیگر علائم آنسفالوپاتی حاد بیلی‌روبین در نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بی‌حوصلگی
- مشکل در بیدار شدن
- گریه با صدای بلند
- مکیدن یا تغذیه ضعیف
- قوس گردن و بدن به سمت عقب
- تب
تشخیص زردی نوزاد
راه‌های مختلفی برای تشخیص زردی نوزاد وجود دارد. پزشک می‌تواند در اکثر موارد با مشاهده ظاهر نوزاد و علائم ظاهری متوجه ابتلای نوزاد به زردی شود. اما در غیر این صورت، روش‌های دیگری مانند استفاده از دستگاه بیلی‌روبینومتر برای تجزیه و تحلیل میزان بیلی‌روبین خون، آزمایش خون و آزمایش ادرار نیز برای تشخیص زردی نوزاد کاربرد دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تشخیص زردی نوزاد و ثبت درخواست تست زردی نوزاد در منزل، روی دکمه زیر کلیک کنید.
زردی خفیف نوزادان معمولاً با بالغ شدن و رشد کبد آن‌ها به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود. تغذیه مکرر، یعنی ۸ تا ۱۲ بار در روز، به نوزادان کمک می‌کند تا بیلی‌روبین را از بدن خود دفع کنند. اما در موارد زردی شدیدتر، ممکن است به روش‌های درمانی دیگری نیاز باشد. یکی از روش‌های درمانی رایج و مؤثر، فوتوتراپی است که از نور برای تجزیه بیلی‌روبین در بدن نوزاد استفاده می‌کند.
در روش فوتوتراپی، نوزاد شما که لباس مخصوص و چشم‌بند به تن دارد، در زیر نور طیف آبی محفظه دستگاه قرار می‌گیرد. همچنین، یک پتوی فیبر نوری زیر نوزاد قرار داده می‌شود. در دستگاه‌های جدید، پوشاندن چشم نوزاد ممکن است لازم نباشد. در موارد بسیار شدید و اگر درمان زردی نوزاد با فوتوتراپی ممکن نباشد، ممکن است نیاز به تعویض خون باشد. در این روش، مقادیر کمی از خون نوزاد با خون تازه از اهداکننده یا بانک خون جایگزین می‌شود که به افزایش تعداد گلبول‌های قرمز سالم و کاهش سطح بیلی‌روبین خون کمک می‌کند.
درمان خانگی زردی نوزاد
اگر زردی نوزاد شدید نباشد، پزشک ممکن است به بهبود تغذیه نوزاد توصیه کند. توصیه‌های زیر می‌تواند در درمان زردی نوزاد مؤثر باشد، اما حتماً با پزشک مشورت کنید:
- تغذیه مکرر: تغذیه منظم و مکرر نوزاد، به دفع بیشتر بیلی‌روبین از بدن او کمک می‌کند.
- تغذیه کمکی: اگر نوزاد نتواند شیر مادر را مصرف کند یا وزنش کاهش یابد، پزشک ممکن است استفاده از شیر خشک یا ترکیب شیر خشک با شیر مادر را توصیه کند.
پیشگیری از زردی نوزاد
برای پیشگیری از زردی در دوران بارداری، تغذیه مناسب مادر یک عامل کلیدی است. غذایی که مادر در دوران بارداری مصرف می‌کند به طور مستقیم بر ساختار جسمی و تغذیه نوزاد تأثیر می‌گذارد. داشتن یک رژیم غذایی متعادل، به ویژه پس از هفته ۳۵ بارداری، می‌تواند در جلوگیری از زردی نوزاد مؤثر باشد.
پس از زایمان، بهترین راه برای پیشگیری از زردی نوزاد، تغذیه کافی اوست. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند باید ۸ تا ۱۲ بار در چند روز اول زندگی شیر بخورند. نوزادانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند، معمولاً باید در هفته اول بین ۳۰ تا ۶۰ میلی‌لیتر شیر خشک هر ۲ تا ۳ ساعت مصرف نمایند.
جمع‌بندی
- زردی نوزاد به زرد شدن پوست و چشمان او به دلیل وجود بیش از حد بیلی‌روبین در خون در روزهای ابتدایی تولد گفته می‌شود.
- کبد معمولاً بیلی‌روبین را از جریان خون فیلتر کرده و به روده آزاد می‌کند. اما کبد نابالغ نوزاد تازه‌متولد شده معمولاً نمی‌تواند بیلی‌روبین را به سرعت از بین ببرد و این امر باعث افزایش بیلی‌روبین می‌شود.
- برنامه تغذیه‌ای مناسب و فوتوتراپی، دو روش اصلی برای درمان زردی نوزاد هستند.
- امروزه با پیشرفت تکنولوژی، امکان انجام فوتوتراپی و درمان زردی نوزاد در منزل فراهم شده است که والدین می‌توانند به‌طور نزدیک شاهد روند درمان نوزاد خود باشند. این خدمات در مراکز معتبر با بالاترین دقت و کیفیت ارائه می‌شود.
