آزمایش CK-MB که به آزمایش آنزیم‌های قلب نیز معروف است، سطح برخی آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاص در عضله قلب را اندازه‌گیری می‌کند تا نواحی آسیب‌دیده قلب را شناسایی کند. پزشک معمولاً این آزمایش را زمانی تجویز می‌کند که بخواهد مشخص کند آیا فرد دچار حمله قلبی یا آسیب به عضلات قلب شده است یا خیر.
در این مقاله سعی کردیم مفاهیم پیچیده این آزمایش را به زبان ساده و قابل‌فهم برای شما بیان کنیم. امیدواریم این اطلاعات به درک بهتر اهمیت و کاربرد این آزمایش کمک کند.
آزمایش CK-MB چیست؟
CK-MB یک ایزوآنزیم از خانواده کراتین کیناز است که بیشتر در عضله قلب وجود دارد و اندازه‌گیری سطح آن در خون، به تشخیص بیماری‌های قلبی به‌ویژه انفارکتوس حاد کمک می‌کند.
علاوه بر CK-MB، معمولاً میزان پروتئین‌های تروپونین T (TnT) و تروپونین I (TnI) نیز در خون بررسی می‌شود. در شرایط طبیعی، این آنزیم‌ها و پروتئین‌ها به مقدار کمی در خون حضور دارند؛ اما در صورت آسیب به عضله قلب، سطح آن‌ها به طور چشمگیری افزایش یافته که نشانه آسیب جدی به قلب است.
شرایط انجام آزمایش CK-MB چیست؟
این آزمایش میزان ایزوآنزیم کراتین کیناز (CK) را در خون اندازه‌گیری می‌کند و از آنجا که CK در بافت‌های مختلف بدن وجود دارد، افزایش آن می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات متعددی باشد.
اگر پزشک شما مشکوک به حمله قلبی باشد، انجام آزمایش CK-MB ممکن است ضروری باشد. علائم رایج حمله قلبی عبارتند از:
- درد یا فشار در قفسه سینه
- احساس درد در گردن، پشت، بازوی چپ یا فک
- تنگی نفس
- سرگیجه یا سبکی سر
- حالت تهوع یا استفراغ
- تعریق ناگهانی
- خستگی غیرعادی
در صورت داشتن این علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
لازم به ذکر است برای انجام آزمایش CK-MB نیاز به ناشتا بودن نیست، اما مصرف برخی داروها و مواد می‌تواند بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارد. لذا حتماً قبل از آزمایش، پزشک خود را از داروها یا هر ماده‌ای که مصرف می‌کنید، مطلع کنید.
تفسیر آزمایش CK MB
آزمایش CK MB اولین آزمایشی است که پزشک برای تشخیص سکته قلبی در بیمار تجویز می‌کند. اندازه‌گیری آنزیم‌ها و پروتئین‌هایی که پس از سکته قلبی وارد خون می‌شوند، به تشخیص سریع‌تر سکته کمک می‌کند. با این حال، این آنزیم‌ها تنها در قلب وجود ندارند و ممکن است افزایش آن‌ها در خون ناشی از آسیب به بافت‌های دیگر نیز باشد.
به عنوان مثال، بالا بودن فشار خون ریوی و بروز بیماری‌های کلیوی می‌تواند منجر به افزایش سطح CK MB در آزمایش شود. برای تشخیص این موارد، پزشک از الکتروکاردیوگرافی (نوار قلب) و سایر معاینات فیزیکی برای بررسی آسیب به بخش‌های مختلف بدن بیمار استفاده می‌کند. مقدار کراتین کیناز پس از سکته قلبی تا هشت ساعت به طور قابل توجهی در خون افزایش می‌یابد، که این موضوع به پزشک فرصت بررسی‌های بیشتر را فراهم می‌آورد.
CK یا کراتین کیناز دارای سه ایزوفرم است که یکی از آن‌ها CK MB است. دو ایزوفرم دیگر عبارتند از:
- آنزیم CK-BB: موجود در مغز و عضلات صاف روده و رحم
- آنزیم CK-MM: یافت شده در عضلات قلب و اسکلتی
- آنزیم CK-MN: در مقادیر بیشتری در عضلات قلب و به میزان کمی در ماهیچه‌های اسکلتی وجود دارد.
مقادیر نرمال و بحرانی آزمایش CK MB
این آزمایش برای اندازه‌گیری آنزیم کراتین کیناز و دو نوع پروتئین به منظور تشخیص سکته قلبی انجام می‌شود. اگر میزان آنزیم و پروتئین‌های ذکر شده در خون بیش از حد مجاز باشد، این موضوع نگران‌کننده است.
مقادیر نرمال عبارتند از:
- مقدار طبیعی آنزیم کراتین کیناز (CK) در افراد سالم: ۰ تا ۳ میکروگرم در لیتر
- مقدار نرمال پروتئین تروپونین T (TnT) در خون: کمتر از ۰.۱ میکروگرم در لیتر
- مقدار نرمال پروتئین تروپونین I (TnI): ۳ تا ۱۲ میکروگرم در لیتر
لازم به ذکر است که مقادیر آزمایش ممکن است با توجه به سن و داروهای مصرفی فرد مورد بررسی قرار گیرد.
بیماری‌هایی که تأثیرگذار بر نتیجه آزمایش CK MB هستند
مصرف برخی داروها و وجود بیماری‌های مختلف می‌تواند تأثیر زیادی بر نتیجه آزمایش CK MB داشته و مقادیر آنزیم‌ها و پروتئین‌های اندازه‌گیری شده در خون را افزایش یا کاهش دهد. این موارد شامل:
- مصرف الکل و بیماری‌های کبدی ناشی از آن
- بیماری‌های پلی میوزیت و درماتومیوزیت
- برخی از بیماری‌های عفونی
- بیماری کوشینگ (افزایش هورمون کورتیزول)
- ماه‌های اول بارداری
- بعد از جراحی آنوریسم قلبی
- ایسکمی قلبی
- بیماری‌های کلیوی یا آسیب به کلیه
- کم‌کاری تیروئید
- آمبولی ریه و انسداد شریان‌های ریوی
- آریتمی‌های بطنی و التهاب عضلات قلب
نرمال نبودن سطح آزمایش CK MB
با توجه به توضیحات مربوط به این آزمایش، بررسی نرمال نبودن سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌هایی که آزمایش CK MB اندازه‌گیری می‌کند، اهمیت دارد. این نرمال نبودن می‌تواند به چه مشکلاتی در بدن منجر شود؟
- افزایش کراتین کیناز همراه با درد قفسه سینه ممکن است نشان‌دهنده وقوع حمله قلبی باشد.
- بالا بودن شاخص نسبی آزمایش CK MB احتمال آسیب به قلب را افزایش می‌دهد.
- کاهش شاخص نسبی در این آزمایش نشان‌دهنده آسیب به عضلات اسکلتی است.
در نتیجه، تفسیر دقیق نتایج آزمایش CK MB به تشخیص صحیح مشکلات قلبی و دیگر اختلالات کمک می‌کند.
تست‌های مرتبط با آزمایش CK MB
برای ارزیابی دقیق وضعیت قلبی بیمار، پزشک ممکن است تست‌های دیگری را در کنار آزمایش کراتین کیناز تجویز کند. به این دلیل که افزایش آنزیم و پروتئین‌هایی که اندازه‌گیری می‌شوند، ممکن است ناشی از مشکلات غیرقلبی باشد و آسیب به سایر بافت‌ها نیز این افزایش را ایجاد کند.
این تست‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- آنژیوگرافی عروق قلب: بررسی وضعیت عروق قلبی
- تست چربی خون: ارزیابی سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید در خون
- اکوکاردیوگرافی: بررسی دریچه‌های قلبی و عملکرد قلب
- تست نوار قلب (ECG): ثبت فعالیت الکتریکی قلب
- تست قند خون (آزمایش FBS): اندازه‌گیری میزان گلوکز در خون
- تست ورزش: ارزیابی عملکرد قلب تحت فشار
- بررسی الکترولیت‌های خون: ارزیابی مواد معدنی مهم در خون
- آزمایش BNP: بررسی استرس قلب و عملکرد ریه
- آزمایش CBC: شمارش تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌های خون
- آزمایش اکسیژن خون: بررسی میزان اکسیژن موجود در خون
- آزمایش تروپونین: برای تشخیص حملات قلبی
این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا علت دقیق افزایش آنزیم‌ها را شناسایی کند و درمان مناسب را تعیین نماید.
کلام آخر
آزمایش CK MB، که به عنوان آزمایش آنزیم‌های قلب نیز شناخته می‌شود، برای بررسی سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های مربوط به قلب و تشخیص آسیب‌های عضلات قلبی طراحی شده است. وقتی پزشک بخواهد تعیین کند که آیا فرد دچار حمله قلبی یا آسیبی در عضلات قلب شده است، این آزمایش را تجویز می‌کند.
